Polen haalt kastanjes uit het vuur voor Europa
Geschreven door Michel Peters
Remonstrant Goos Minderman reisde vorig jaar met een delegatie van de Europese organisatie ‘Churches Commission for Migrants in Europe’ (CCME) naar het grensgebied tussen Polen en Wit-Rusland. De ellende bij asielzoekers die hij daar in de bossen aantrof raakte hem zeer. Hij zag dat Stichting Ocalenie probeert deze asielzoekers en migranten bij te staan en vroeg G&S om deze organisatie financieel te ondersteunen. Dat deden we eind 2021 met een bedrag van €10.000. Arriën Kruyt en Michel Peters spraken per Zoom met Maria Beburia. Zij is van Oekraïense afkomst, studeerde in Polen en werkt nu twee jaar voor Ocalenie, op het moment als ‘partnerships specialist’.
Klassiek vluchtelingenwerk
Ocalenie is twintig jaar geleden in Warschau opgericht. Het doel van de organisatie is om migranten en vluchtelingen te ondersteunen bij hun integratie en het opbouwen van een nieuw leven in de Poolse samenleving. Hun activiteiten passen bij een klassieke vluchtelingenorganisatie zoals we die overal in Europa tegenkomen: rechtshulp, begeleiding bij de gang door de instituties, psychologische ondersteuning, het geven van talencursussen, het leveren van materiele hulp, steun bij het zoeken naar huisvesting en individuele begeleiding van kinderen op scholen. Maria: ‘Ocalenie krijgt beperkte financiële steun van de overheid voor een aantal specifieke projecten. Het merendeel van onze inkomsten verkrijgen we van privépersonen, private organisaties en van Europese fondsen. De organisatie werkt zelfstandig, maar heeft goede informele samenwerkingsverbanden met kerken, met andere ngo’s en met grassroots-organisaties. Soms voeren we projecten samen uit. Ons team is samengesteld uit mensen van verschillende religies en culturen. Dat vinden we belangrijk. We hebben 5 à 6 juristen in dienst die zich vooral met de ingewikkelde asielzaken bezig houden.’
Illegale pushbacks in grensgebied met Wit-Rusland
Sinds augustus 2021 is een crisisteam van Ocalenie actief aan de grens tussen Polen en Wit-Rusland. Wit-Rusland ‘ronselde’ op dat moment migranten en vluchtelingen uit landen als Syrië, Afghanistan, Georgië en Tsjetsjenië en beloofde hen een vrije doortocht naar de EU via Polen. Polen sloot de grenzen af en bedient zich van illegale pushbacks om asielzoekers buiten de deur te houden. Duizenden asielzoekers en migranten verbleven in die tijd onder erbarmelijke omstandigheden in de bossen tussen die twee landen. Tussen augustus 2021 en december 2022 heeft Ocalenie 1200 mensen daar ondersteund in driehonderd interventies.
Maria: ’We hebben tegenwoordig altijd iemand daar aan de grens. Er circuleert een telefoonnummer van ons dat mensen kunnen bellen. Als wij een melding krijgen dat er zich mensen in het bos bevinden, dan gaan we naar die locatie. Of als we te ver weg zijn, dan informeren we een ngo die dichter bij die plek actief is. Als de persoon in kwestie een aanvraag tot internationale bescherming wil indienen, dan nemen wij contact op met de grenspolitie. Zo niet, dan verlenen wij alleen humanitaire hulp. In het eerste geval brengt de grenspolitie hem of haar dan naar gesloten opvangcentra in afwachting van een asielprocedure. Tenminste dat zou zo moeten zijn. Wij kunnen niet controleren of de grenspolitie doet wat ze moet doen. In ieder geval worden ze dan niet terug de grens over gejaagd. De grenspolitie vindt ons maar lastig en we krijgen niet veel steun van de overheid. Ook de Europese grenspolitie Frontex is aanwezig. Doordat wij monitoren wat er aan de grens gebeurt en melding maken van illegale pushbacks en fysiek geweld, zijn we met hen geen grote vrienden. De crisis duurt voort, er komen nog steeds mensen de grens over. Zo was er vorige week een begrafenis van iemand die dood in het bos is aangetroffen. Dat kan meerdere redenen hebben: iemand is ziek en heeft geen medicijnen, koud weer, slecht water of verwondingen die hij of zij heeft opgelopen tijdens de gevaarlijke oversteek.’
Oorlog in Oekraïne
Na de start van de oorlog in Oekraïne in februari 2021 kwamen enorme aantallen vluchtelingen naar Polen. Dat zette het land op zijn kop, maar ook het werk en de structuur van Ocalenie zelf. Maria: ‘We zijn sindsdien als organisatie wel 3 tot 4 keer groter geworden. We stuurden bussen naar de grens om mensen op te halen en openden twee nieuwe kantoren in de grensregio’s. We startten 3 kinderdagopvanglocaties in Warschau en Chelm en 6 kindvriendelijke plekken bij de ontvangstlocaties aan de grens. Daar hebben 8000 kinderen gebruik van gemaakt. Ook regelden we tijdelijke opvang voor 2600 mensen. De samenleving is door de komst van zoveel vluchtelingen sterk veranderd. Iedereen helpt mee. Vroeger werden ngo’s door de samenleving sceptisch bekeken, maar nu zijn mensen betrokken en steunen ze ons werk. Met enorme veerkracht heeft ons land de Oekraïners min of meer geabsorbeerd. Dat wil zeggen: wat betreft het bieden van onderdak. De situatie rond onderwijs en integratie is een ander verhaal. Daar is de Poolse overheid nu aan zet.’
Michel Peters
