Gemarteld? Het IMMO ‘bewijst’ het!

Hoe kun je als asielzoeker in een asielprocedure bewijzen dat je bent gemarteld? Folteraars zorgen er wel voor dat er geen lichamelijke sporen achter blijven. Vaak zit de pijn van binnen. En slachtoffers houden in de gesprekken met asielambtenaren uit schaamte hun kaken stijf op elkaar. De IND hoort er dan niets over of als ze er wel over horen, dan geloven ze de marteling vaak niet. Een afwijzing is het gevolg. Hulpverleners uit kerken, advocaten en mensen van Vluchtelingenwerk hebben soms twijfels over zo’n afwijzing. Waar komen die onverklaarbare medische klachten dan vandaan? Vijftien jaar geleden al hebben organisaties als PHAROS, ASKV, het Medisch Adviescollege, Amnesty International, VluchtelingenWerk en de Johannes Wierstichting de koppen bij elkaar gestoken. Zij slaagden er in om een korte medische check naar de psychische en lichamelijke gesteldheid van asielzoekers onderdeel te laten uitmaken van de intake in de asielprocedure. Zes jaar geleden zijn die organisaties een stapje verder gegaan. Zij zijn de founding fathers geworden van het Instituut  voor Mensenrechten en Medisch Onderzoek (IMMO). Dat instituut bundelt de expertise op het terrein van forensisch-medisch onderzoek rond marteling en seksueel misbruik van asielzoekers. Geloof en Samenleving van de Remonstranten heeft in 2017 tienduizend euro gedoneerd voor het anonieme, maar uitermate belangrijke werk van het IMMO. Ik spreek in Diemen met directeur Annemieke Keunen.

De procedure

Keunen: ‘Iedereen kan een zaak bij ons aanbrengen op twee voorwaarden. Je moet een advocaat hebben die ons het volledige juridische en medische dossier van de asielzoeker ter hand kan stellen. En de asielzoeker moet zelf een onderzoek door ons willen natuurlijk.  Dat gaat dan als volgt. De vrijwilligers die bij ons werken houden op donderdag altijd dossierbespreking. Daar beslissen we of we een ‘zaak’ gaan doen.  Zo ja, dan sturen we het dossier naar een van de vijfenveertig artsen, psychologen en psychiaters die voor ons werken. Allemaal op vrijwilliger basis, ze verdienen er geen cent aan. Zij doen onderzoek bij de asielzoeker in kwestie en proberen asielzoekers hun trauma te laten herbeleven.  Dat gaat er heftig aan toe, ik hoor mensen in de kamer naast me vaak gillen. Hun rapportages worden hier op het bureau uitgewerkt en van een second opinion voorzien door de twee artsen en de twee psychologen die bij het IMMO in dienst zijn. Onze bevinding wordt dan naar de advocaat en zijn of haar cliënt gestuurd die nog mogen reageren. Daarna wordt ons rapport definitief. Ons streven is om dat hele proces in vier maanden af te ronden, maar we hebben te weinig vrijwilligers dus we zitten nu al aan de acht maanden. Heel ongewenst!’

Resultaat

‘We kunnen moeilijk bewijzen dat onze rapportages doorslaggevend zijn in de asielprocedure. De IND hoeft daar namelijk niets over te zeggen. Wij consulteren dan advocaten om een beeld te krijgen. Daaruit blijkt dat met onze rapportage in tachtig procent van de gevallen een afwijzing wordt omgezet in een toelating tot de asielprocedure.  Als IMMO aangeeft dat iemand gemarteld is en hij of zij krijgt een positief advies dan betaalt de overheid het medische onderzoek. Dat gebeurt in 35% van de gevallen. Nou, laat ons succespercentage ergens daartussenin liggen.

In de afgelopen zes jaar hebben we duizend aanvragen gekregen, waarvan meteen al twintig  procent door ons is afgewezen. We doen honderd onderzoeken per jaar, wat betekent dat er dus nog tweehonderd onderzoeken op de plank blijven liggen helaas.’

Expertise doorgeven

‘We zien het ook als onze taak om de expertise die hier in huis is door te geven. We scholen de rapporteurs die onderzoek voor ons doen. We timmeren daarnaast Europees aan de weg. Met een Europese subsidie hebben we het  ‘Manual for Medical Examination in Asylum Procedures’ geschreven. Dat vindt nu zijn weg in alle lidstaten van de EU. Een hoop ellende komt bij ons langs, dat is soms zwaar, maar het is prachtig werk om mensen die gemarteld zijn te kunnen ondersteunen in hun asielprocedure.’ 

Uit het katern G&S van maart 2018