‘We spiegelen ons aan de houding van Jezus die hier zelf ooit rondliep’

Jack Munayer over zijn werk in Israël en Palestina

Geloof & Samenleving steunt het ‘Ecumenical Accompaniment Programme in Palestine and Israel (EAPPI)’ van de Wereldraad van Kerken. In Nederland vertegenwoordigt vredesorganisatie PAX dit programma. Op donderdag 23 september is EAPPI-coördinator Jack Munayer te gast in de Geertekerk om tijdens de Vredesweek meer over het programma te vertellen. Alvast een vooruitblik.

Op initiatief van de Palestijnse kerken bracht een delegatie van de Wereldraad van Kerken zo’n twintig jaar geleden een bezoek aan Jeruzalem. Sinds 1967 worden onder andere Oost-Jeruzalem en de Westelijke Jordaanoever bezet door Israël. De Palestijnse bevolking leeft sindsdien onder grotendeels militair toezicht en heeft dagelijks te maken met beperkingen, intimidatie en allerlei van vormen van geweld, bijvoorbeeld op militaire controlepunten en in de buurt van illegale nederzettingen waar Israëlische kolonisten wonen. Tijdens dat bezoek werd iets belangrijks opgemerkt: in hun bijzijn werd het geweld en de intimidatie richting Palestijnse gemeenschappen aanzienlijk minder. Hieruit is het Ecumenical Accompaniment Programme (EAPPI) ontstaan. EAPPI brengt mensen van over de hele wereld naar Israël-Palestina om daar drie maanden als waarnemer bij kwetsbare Palestijnse gemeenschappen te leven en hen een beschermende aanwezigheid te bieden.

Jack Munayer is coordinator van EAPPI. Hij is half Palestijns, half Engels, christen en opgegroeid in Jeruzalem, waar hij nog steeds woont. Na het behalen van een masterdiploma in ‘Human Rights and Transitional Justice’, zocht hij een manier om deze opgedane kennis in de praktijk toe te passen. Met zijn werk bij de EAPPI kan Jack op een positieve manier bijdragen aan een situatie waar hij als Palestijn in Jeruzalem niet aan kan ontsnappen.

Hoe heeft corona effect op de situatie in Israël-Palestina en het werk van EAPPI?

Door reisrestricties vanwege de coronapandemie was er opeens een sterk verminderde internationale aanwezigheid in Israël en Palestina. Waarnemers van EAPPI, journalisten en diplomaten vertrokken uit het gebied, terwijl hun presentie normaal gesproken essentieel is voor de bescherming van Palestijnse gemeenschappen. Er is bijvoorbeeld een klein dorp ten zuiden van Hebron, waar de kinderen een aanzienlijk stuk moeten lopen om naar school te kunnen. De kortste route voert langs een illegale Israëlische nederzetting, maar wanneer de kinderen deze nederzetting passeren is de kans op intimidatie door de kolonisten groot. Voorafgaand aan de pandemie liepen de EA’s (Ecumenical Accompaniers), zoals de waarnemers van EAPPI worden genoemd, daarom met deze kinderen mee naar school en beschermden de kinderen zo met hun aanwezigheid. Inmiddels zijn de Palestijnse scholen weer open, maar deze kinderen durven zonder bescherming niet langs de Israëlische nederzettingen te lopen. In plaats daarvan zijn zij nu gedwongen om een andere route te lopen, die drie uur duurt, om toch naar school te kunnen. Dit is slechts een van de vele voorbeelden van hoe de afwezigheid van EA’s de situatie in Israël en Palestina beïnvloedt. Ik krijg regelmatig de vraag van Palestijnse gemeenschappen of we terug kunnen komen omdat ze ons nodig hebben, dat de situatie is verslechterd sinds we weg zijn gegaan.

Wat doet EAPPI nog meer, naast het begeleiden van kwetsbare Palestijnse gemeenschappen?

De beschermende aanwezigheid van de EA’s biedt geen oplossingen voor de lange termijn, daarom heeft EAPPI nog twee componenten aan het programma toegevoegd. Ten eerste ondersteunt EAPPI lokale vredes- en mensenrechtenactivisten. We werken hierbij samen met zowel Palestijnse als Israëlische organisaties, zolang ze er allemaal maar dezelfde principes van geweldloosheid op nahouden. Ten tweede schrijven alle EA’s rapporten over wat ze hebben meegemaakt en over de incidenten waar ze getuige van waren. Bij terugkomst in eigen land delen ze deze verhalen met hun kennissenkring, hun kerk of zelfs hun parlement. De EA’s die terugkomen spreken niet op basis van een gelezen artikel of een video die ze zagen, zij spreken met de autoriteit van iemand die een aanzienlijke hoeveelheid tijd in Israël en Palestina is geweest.

EAPPI heeft een christelijke grondslag. Op welke manier is dat terug te vinden in het werk van EAPPI?

Om te beginnen is het programma opgezet op verzoek van en in samenwerking met Palestijnse kerken. En deze verbondenheid is er tot op de dag van vandaag. Daarnaast kent het aspect van begeleiding binnen het programma ook een theologische basis. Enerzijds bouwt het op de theologische principes van geweldloosheid, maar anderzijds proberen we met ons programma het gedrag van Jezus te spiegelen toen die hier zelf ooit rondliep. Jezus ontmoette mensen in allerlei stadia in hun leven en liep met hen mee. Vaak kwam hij deze mensen tegen tijdens een moeilijke periode in hun leven en dan pleitte hij met hen voor een rechtvaardigere samenleving. Voor de waarnemers van EAPPI is het optreden van Jezus een bron van inspiratie.

Nieuwsgierig om zelf Jack te horen spreken? Kom dan 23 september naar ‘Israel and Palestine: Insider and Outsider perspectives’ in de Geertekerk in Utrecht.

Een Engelstalig evenement over Israël en Palestina in het kader van de jaarlijkse Vredesweek. Jack zal daar te gast zijn. Kijk voor meer informatie en aanmelden op www.vredesweek.nl. Luister ook de eerste aflevering van de PAX Palestine podcast waarin Jack wordt geïnterviewd, te vinden via https://paxvoorvrede.nl/nieuws/podcasts#paxpalestinepodcast.

Noah Harmsen
Religiewetenschapper en stagiair bij het Israël-Palestina programma van PAX.