Mijn God omarmt de vreemdeling

Hij had het bijna op de fiets kunnen doen. Lense Lijzen, remonstrants predikant in Groningen, nam onlangs deel aan een Europese conferentie van de World Communion of Reformed Churches (WCRC) en de Reformierte Bund in Emden, Duitsland. Fluitje van een cent. Appingedam, Delfzijl, even de Dollard oversteken en je bent er. Als voormalig katholiek zei Emden me niets, maar mijn hard-core protestantse collega’s op het landelijk bureau lachten me zo’n beetje uit. ‘Emden is een oude vluchtelingenstad en in de zeventiende eeuw de toegangspoort tot de Republiek der Nederlanden voor geloofsvluchtelingen uit heel Europa. Maar ook de vluchtroute uit Nederland voor protestanten tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648).’ Juist ja, ik had blijkbaar een ander geschiedenisboek vroeger. ‘De stad heeft dus een lange migratiegeschiedenis en een open klimaat’, zegt Lense. ‘Dat willen ze weten ook. We werden trots ontvangen door het gemeentebestuur. Het stadje van 50.000 inwoners draagt op het moment naar rato bij aan de opvang van vluchtelingen.’ Klinkt logisch om daar dan een conferentie over het thema ‘Tolerating strangeness/das Fremde aushalten’ te organiseren.

Vluchtelingen uit het water vissen

Deze bijeenkomst was een vervolg op een eerdere conferentie in Zuid-Europa. Nu was het de beurt aan het Noorden om het vluchtelingenvraagstuk bij de kop te nemen. Kwestie van solidariteit met  de kerkelijke broeders en zusters uit het zuiden van Europa, die soms met hun poten in de Middellandse Zee staan. Lense: ‘Ik ben altijd onder de indruk van de Waldenzen in Italië, die een groot netwerk van praktische sociale hulp hebben in Italiaanse steden. Zij hebben een steunpunt op het eiland Lampedusa, waar hun mensen de vluchtelingen letterlijk uit het water vissen. Veel niet-kerkelijke Italianen geven aan dat hun ‘kerkbelasting’ naar de Waldenzen mag gaan, waardoor deze kleine kerk veel middelen heeft om bijvoorbeeld vluchtelingenopvang te organiseren. Ze wordt er alom voor geprezen.’

Tegen de stroom op roeien

Op deze conferentie werd het vluchtelingenvraagstuk doordacht en besproken vanuit de eigen protestantse traditie. Denk aan Calvijn en aan de Hugenoten. De situatie in Duitsland op dit moment vormde natuurlijk het decor voor de gesprekken. Veel deelnemers maakten zich zorgen over de verrechtsing in hun land en over de radicalisering van het debat in taal en daden. Humaniteit moet overeind blijven, daar waren de deelnemers het over eens. Opvang van vluchtelingen – ook als ze niet christelijk zijn – is een opdracht. ‘Ik was onder de indruk van de Hongaarse delegatie’, zegt Lense. ‘ Zij proberen de scherpe kanten van het keiharde overheidsbeleid tegen vluchtelingen af te slijpen. Maar zij hebben het heel moeilijk in een land waar anti-buitenlander-posters gewoon op straat hangen en de overheid dergelijk gedrag openlijk legitimeert.’

Minder vrijblijvend

Wat kunnen de Remonstranten hiervan leren? Lense: ’Wij moeten ons beter informeren over de situatie van vluchtelingen en over de oorzaken van hun vlucht. Onze stem laten horen waar menselijkheid in het gedrang komt en praktisch handelen om mensen hier op te vangen. Onze eigen diaconale organisatie, Geloof en Samenleving, heeft het thema vluchtelingen als een van de speerpunten voor de komende tijd genomen. Prachtig! Wij zijn als kerk maar klein natuurlijk, maar gemeenten kunnen zekere praktische hulp bieden bij de opvang van vluchtelingen in hun omgeving. Vanuit onze eigen historie hebben we daartoe ook een opdracht, vind ik. Vrijheid en verdraagzaamheid is toch ons handelsmerk? De posters van de vriendenwerfcampagne gaan voornamelijk over geestelijke waarden, maar van mij mogen de slogans wel wat minder vrijblijvend worden, wat meer naar buiten gericht. Ik wacht dus op de poster ‘Mijn God omarmt de vreemdeling’.